ՕԳՏԱԿԱՐ ԽՐԱՏՆԵՐ 

Ո՛չ միայն ձեր զաւակին համա՛ր աղօթեցէք, այլեւ՝ իրեն հե՛տ աղօթեցէք: Եթէ կ’ուզէք՝ ձեր զաւակը յաջողակ ըլլայ, միշտ քաջալերեցէ՛ք զինք, մի՛ անտեսէք անոր սխալները, այլ ամենայն քաղցրութեամբ, սիրով եւ յարգանքով սրբագրեցէ՛ք, երբ առանձին էք: Ձեր զաւակին գաղտնիքը կամ տկարութիւնը մէկուն մի՛ պատմէք, այլ՝ միայն Աստուծոյ, որովհետեւ Ան գաղտնապահ է եւ պատրաստ է օգնելու: Առաւօտուն ձեր զաւակը խաղաղութեամբ եւ աղօթքով ճամբեցէ՛ք, երբեք կոտրած սրտով իրարմէ մի՛ բաժնուիք, որպէսզի սատանային տեղի չտաք: Անցեալի սխալները, տխուր դէպքերը կամ թերութիւնները մի՛ յիշէք, այլ անոր նորանոր նուաճումներն ու յատկութիւնները գնահատեցէ՛ք, «Որպէսզի մեր որդիները իրենց երիտասարդութեան մէջ տունկերու պէս մեծնան, ու մեր աղջիկները պալատի շէնքին համար փորագրուած անկիւնի քարերու պէս ըլլան» 

ԲԺԻՇԿՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

– Նիկողիասը մի բժշկի բախտավոր ու հաջողակ էր անվանում, ասելով. «Քո հաջողությունները տեսնում է արեգակը, իսկ սխալներն ու վնասը ծածկում է երկիրը»։

ԽՈՍՔԻ ՄԱՍԻՆ

– Խիկարն ասում է. «Մեղմ խոսքը ջուր է, հանգցնում– հանգստացնում է մարդու բորբոք, գազանաբարո միտքը»։

– Որդյակ, կերա դառնիճ և լեղի. ավելի դառն չէր, քան աղքատությունն ու պանդխտությունը։

– Ով ընկերոջ խոսքին չի հավատում, նրա համար հեշտ է սուտ խոսելը։

– Դեմոսթենեսն ասում է. «Մարդկային արատները չեն բուժվի ոչ գովելով և ոչ Էլ թաքցնելով, այլ պատմելով բժիշկներին»։

– Պլուտարքոսն ասում Է. «Ճանապարհորդները ձգտում են դեպի տուն ու հայրենիք, իսկ իմաստունները խելքի և իմաստության»։

ԿԱՆԱՆՑ ՄԱՍԻՆ

– Մենանդրոսն ասում Է. «Ճանաչիր կանանց և իմացիր նրանց չարությունը. Ագամեմնոն արքան, որին ամբողջ աշխարհը սիրում Էր, երբ պատերազմից վերադարձավ տուն, սպանվեց կնոջ ձեռքով»։

– Եթե տարագիրը կնոջ ձեռք Է ընկնում, կրկնակի Է կորչում. մեկ՝ պանդխտության, մեկ Էլ կնոջ պատճառով:

[էջ 243]

ԽԵԼՔԻ ԵՎ ԻՄԱՍՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ

– Տեսնելով կորնթացների զորքերը, որ խելակորույս փախչում Էին, Սոկրատն ասաց.

— Մի՞թե այստեղ կանայք են բնակվել:

– Զորությունը, որ միտք և իմաստություն չունի, կկործանի իր տիրոջը։

– Ալեքսանդրին բարեկամներն համոզում Էին, որ գիշերով հարձակվի թշնամու վրա։ Եվ նա ասում Է.

— Թագավորներին վայել չէ հաղթություն գողանալը։

ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

– Դեմոկրիտեսն ասում է. «Ավելի լավ է կյանքում լինել ցանկալի, քան թե ահեղ»։

– Ովքեր մտածում են իշխել ուրիշներին, պարտավոր են նախ իրենց վրա իշխել։

– Պլատոնն ասում է, «Ինքնիրեն հաղթելը ամեն հաղթությունից վեր է»։

– Պլուտարքոսն ասում է. «Ավելի լավ է անմիտների իշխանության տակ լինել, քան իշխել այդպիսիներին»։

– Իշխանը և դատավորը չպետք է ոչ արդարների համար խնդրեն և ոչ անիրավների համար բարեխոսեն։

– Դիոգենեսն ասում է. «Իշխանի նկատմամբ պետք է լինել ինչպես կրակի հետ. ոչ այնքան մոտիկ, որ այրի և ոչ այնքան հեռու, որ մրսես»։

– Իսկական իշխանն այն է, որ իրեն իշխան չի համարում:

– Ագաթոնն ասում Է, «Իշխանը պետք Է այս երեք բանը հիշի. նախ՝ որ մարդկանց Է իշխում, երկրորդ՝ որ օրինավոր իշխան Է, երրորդ՝ որ միշտ չի իշխելու։

– Եպասթիոն Թեզբացին տեսնելով բազում և գեղեցիկ զորքեր, որ առանց հրամանատարի Էին, ասում Է. «Այսպիսի գազան Է և գլուխ չունի»։

– Դիոգենեսն ասում Է. «Մեծ չար Է, եթե վատթարները

[էջ 244]

լավերին են իշխում, առավել չար է, որ անմիտներին են կարգում իմաստունների վրա»։

– Լակեդեմնացիների Կուտ թագավորին հարցրին, թե ում է թողնելու թագավորությունը, ասաց.

— Կարեցողին:

խրատներ

1.Ողջախոհ կինը, հնազանդելով հանդերձ ամուսնուն, հրամայում է նրան:2.Հանդուրժիր և ոչ թե մեղադրիր այն, ինչը չես կարող փոխել:3.Հաղթանակը միշտ այնտեղ է, ուր կա համերաշխություն:4.Ուզո՞ւմ ես իշխանություն ունենալ` տիրապետիր քեզ:5.Շուտ մերժողը քիչ է խաբում:6.Չկա ավելի ամոթալի բան, քան նոր կյանք սկսող ծերունին:7.Չի պարտվում, այլ հաղթում է նա, ով զիջում է յուրայիններին:8.Պատրաստի արցունքները ոչ վշտի, այլ խորամանկության նշան են: 9.Ոչ թե մարմինը, այլ հոգին է հավերժական դարձնում ամուսնությունը:10.Սովորելով առաքինի չեն դառնա, առաքինի ծնվում են: 11.Աստված նկատում է մաքուր և ոչ թե պարարտ ձեռքերը:12.Բարիք գործել նշանակում է նմանվել աստծուն:13.Ազնիվ մարդն արագորեն հարուստ չի դառնա:14.Ազնիվ մարդու համար խնդրելու անհրաժեշտությունը նման է ստրկության:15.Ամենաանվտանգ բանը բացի աստուց ոչ ոքից չվախենալն է:16.Խիզախ տեսքն արդեն մասնակի հաղթանակ է բերում:17.Միշտ չէ, որ հարկ է պատասխանել տրված հարցին:18.Ոչ մի բանում հապաղելն այնքան օգտակար չէ, որքան զայրույթի պահին:19.Խորհիր ամեն բանի մասին, ինչ լսել ես, բայց հավատա միայն նրան, ինչ ստուգել ես:20.Փորձանքի չես հանդիպի, եթե լռես:21.Երբ տոչոր են քո դաշտերը, մի ջրի ուրիշինը:22.Ճշմարիտ է այն սուտը, որ ասվել է փրկության համար:23.Ընդհանուր սեփականելն արդեն պառակտման սկիզբ է:24.Բացակայողի դեմ հարց հարուցելը նույնն է, ինչ հարբածին դատել:25.Ուրիշից ակնկալիր այն, ինչ ինքդ ես ուրիշին անում:26.Միշտ հիշիր ուրիշի արած բարերարությունը, բայց արագ մոռացիր քո արածը:27.Գթասրտությունը մարդու ամենամեծ պաշտպանն է: 28.Զգուշացիր ընկերդ համարել, քանի դեռ չես ստուգել նրան:29.Համբերությունը բոլոր վշտերի սպեղանին է30.Լավ կլիներ, որ փաղաքուշ լիներ և՛ ստրուկի, և՛ տիրոջ խոսքը:31.Հրաշալի է, երբ ամեն ինչ տալիս ես և ոչինչ չես պահանջում:32.Հոգա ավելի շատ խղճիդ, քան համբավիդ մասին:33.Մարդ մահից միշտ նույն հեռավորության վրա է գտնվում:Պուբլիլիոս Սիրոս 1-ին դարՍրանք խրատներ են, որոնք գրվել են մեզանից «ընդամենը» 20 դար առաջ: Քիչ ժամանակ չի, և կարծում եմ փոխվել են ոչ միայն մարդկային վարքերն ու բարքերը, այլ նաև բարոյական նորմերն ու մեզ հասած խրատները: Ի՞նչ եք կարծում, այս 33 խրատներից որն է այսօր դարձել ոչ տեղին, իրեն սպառած: