понедельник, 12 декабря 2016 г.

Պարույր Սեվակն ու նրա կանայք


Պարույր Սեվակն ու նրա կանայք



Գրականագետ Ալմաստ Զաքարյանը եղել է Պարույր Սևակի ընտանիքի լավագույն բարեկամը… Եվ նրա հուշերն էլ եզակի են իրենց անկեղծությամբ. Սևակը ներկայանում է իր մարդկային լավ ու վատ կողմերով, թերություններով ու առավելություններով… իր եզակի տեսակով: Հեղինակը գիտակցաբար չի խմբագրել Սևակի կենսագրական ինչ – ինչ կետերը, հասկանալով ու գրելով. «Սևակը կտրականապես դեմ կլիներ իր անձը սրբագրել-սրբացնելուն: Նա լիարյուն-լիակշիռ մարդ էր և ամբողջ էությամբ ատում էր փարիսեցիներին ու փարիսեցիությունը՝ ամեն տեսակի դրսևորումներով»:
Բայց քնքշության հետ միասին Պարույրը Նելլիի հետ խիստ ու պահանջկոտ ծնողներ էին, և, ուսանելի է. Պարույրի երեք որդին էլ մեծացան բանող-աշխատող մարդու հոգեբանությամբ ու վարքով, միանգամայն օտար իրենց հոր անունը օգտագործելու, նրա անունով կյանքից ինչ-ինչ քաշելիքներ կորզելու անվայելությանը … «…»: Նելլին զգաստ հետևում էր երեխաներին, և զանցանքի դեպքում վա՜յ նրանց: Մեկ անգամ սեղանից Նելլիի հեռանալուն պես, երեխաների սենյակում սկսվեց իրարանցում: Ձայնից գնաց և Պարույրը: Քիչ անց վերադարձան Պարույրն առջևից, Նելլին’ հետևից, «դատ ու դատաստանը» ավարտած: — Լա՛վ արեց, դեռ քիչ էր,- եղավ Պարույրի տեղեկացրածը.- եթե Պարույր Սևակի երեխաները կոնֆետ ուտեն և թղթերը փողոց շպրտեն, ապա մեկ ուրիշի երեխան էլ կարող է գնալ ու մարդ սպանել …
Սկզբունքն այդ էր, և այդպես էր դաստիարակվել նախ նրա ավագ որդին: Այս անգամ արդեն դաստիարակողը Մայայի (խոսքը Սևակի առաջին կնոջ մասին է) հետ միասին նրա մայրն էր՝ Անահիտ Ավետյանը (դերասան Գրիգոր Ավետյանի եղբոր դուստրը, հայրը’ Սեդրակ Ավետյանը, եղել է Ներսիսյան դպրոցի վերջին տեսուչը): Դեռևս Հրաչոյի մանկության տարիներին Պարույրն իրեն երջանիկ էր համարում, որ որդուն մեծացնում է մի այնպիսի կիրթ, ազնիվ ու արդարամիտ կին, որպիսին է Անահիտ Ավետյանը: եթե չեմ սխալվում, նման գրառում ունի օրագրերում, և հետադարձ հայացքով կասկած չունեմ, որ այդ պատկառելի կնոջից Սևակը սովորել-վերցրել է շատ բան, այդ թվում երաժշտության սեր ու գիտելիքներ:
Եվ ահա՛ բախտը, կամ ավելի ճիշտ Պարույրը, Մայայի և Նելլի կողմերի մարդկանց բերել կանգնեցրել էր դեմ-դիմաց, կանգնեցրել էր՝ լինելով նրանց փոխհարաբերությունների ոգին: Սևակը մարդկային հարազատություն ճառագող-տարածող էր, ասես, մոգական ուժով նրան շրջապատող մարդիկ մոտենում, մտերմանում էին միմյանց. այդպես էլ նրա կանայք, նրանց հարազատները’ շարժելով շատերի զարմանքը: Այնինչ զարմանալին, անբնականը Պարույրի դեպքում կլիներ հակառակը:
Իր երիտասարդական մտորումները, տրամադրութոյւնները Հրաչոն ավելի կիսում էր Նելլիի, քան հոր հետ: Մայայենց ընտանիքը Նելլիի համար հարազատ օջախ էր, և, եթե պատահում էր նեղանում-խռովում էր Պարույրից, երեխաներին առած չվում էր նրանց տուն: Մի անգամ հեռախոսով կատակեցի. — Հերա՞նց էիր գնացել…
Ծիծաղեց.- Էլ ո՞վ ունեմ…
Հարաբերություններն այդպիսին էին, քանի որ Պարույրը Մայային, նրա ծնորղներին, եղբորը, մյուս արյունակիցներին շարունակում էր վերաբերվել նույն հարազատությամբ:
Ամեն առիթով մեծ հարգանքով էր խոսում նաև Նելլիի հարազատներից. Հորից, որ երկաթուղային բանվոր էր, աշխատավոր, համեստ մարդ. Քրոջից ու քրոջ ամուսնուց, նրանց ազնվությունից ու արդարությունից: Իսկ իր մոր հանդեպ Պարույրի վերաբերմունքից պատմել է Նելլին, երբ նրանց մոտ էինք մոր մահվան առիթով: Մահից մի երկու ամիս առաջ, Նելլիի ծննդյան օրը մայրը եղել էր Երևանում: նելլին անչափ զգացված պատմում էր, թե Պարույրը որպիսի սրտառուչ խոսք է ասել մորը: Կրկնվող շնորհակալություններով Նելլիի համար, հերթով այս ու այս անձնազոհությունների համար, առանձին շնորհակալություն իրեն պարգևած Արմենի, առանձին՝ կորյունի համար … Պատմում էր ու կրկնում.
— Կարելի է զարմանալ, կարծես Պարույրը կանխազգալով հրաժեշտի խոսք էր ասում (հեղինակը նկատի ունի նրանց վաղահաս մահը)… Բայց մորս առանձնապես բան չէր պատահել, ինչպես միշտ վերջին տարիներին, ցավում էր կողքը:
Ամուր, ուժեղ, խելոք ու օժտված անհատականություն էր Նելլին, նրա մեջ չկար քաղքենիական «ցացայության», անբնականության նշույլ: Պատկերային համանվագային, միաժամանակ վերլուծական-զուգորդական երես-աստառով հունցվող-հյուսվողսևակյան դրամատիկ արվեստը զգում-հասկանում էր մեզնից էլ լավ և անկեղծորեն բորբոքվում էր, երբ չէին հասկանում՝ «գրականագետ պրոֆեսորներ»: Այդ գիտակցությամբ էլ պատրաստ էր գնալ ամեն զոհաբերության: Իրոք, անկարելի է մեծագույն սիրով ու հարգանքով չվերաբերվել Նելլիին, նրա հիշատակին՝ քիչ թե շատ ծանոթ լինելով նրանց ապրած դժվարին կյանքին: Եղավ ժամանակ, երբ կենցաղային հոգսերի հոգնած-ձանձրացած՝ ցանկացավ դասեր ունենալ համալսարանում: Թեև Սևակը դեմ էր, հաջողվեց: Բայց շուտով էլ, առանց ծանրացնելու թողեց. – Հնարավոր չէ, Պարույրը գիշերները աշխատում է, արթնանում ուշ՝ սաստիկ հազով, պետք է լինում տաք կաթ, տաք հեղուկ տալ. դե՛պիտի կողքին լինեմ:
Զարմանալի ֆիզիոլոգիա. Պարույրի հազը կրկնվում էր ամեն օր. ըստ երևույթին, նրա անձնականությունը թունոտ ոչինչ չէր ընդունում նաև ֆիզիկապես և օրվա ընդունած նիկոտինն ու երևանյան աղտոտ օդը նույն օրն էլ արտամղում էր՝ կուրծքն ու կոկորդը քրքրելով…

Комментариев нет:

Отправить комментарий